Het Mariaverhaal
Wanneer we het op deze site hebben over Maria, dan hebben we het over de mythische persoon Maria. Dus niet een historisch persoon, waarvan er natuurlijk miljarden zijn!
Op deze site is Maria gekoppeld aan religieuze stromingen, over het algemeen met een Joodse basis. De Islam en het Christendom hebben allebei in hun verhalen Maria vereeuwigd. Maar naast in het Christendom en Islam komt Maria (of in ieder geval een personage met gelijkenissen) voor in ontelbaar veel andere religies. Laten we beginnen met een definitie (kenmerken) van het ideaaltype Maria:
- 1. Maria is een vrouw, of vrouwelijk personage. Dat betekent dat ze in staat is te baren, in tegenstelling tot een man, die niet kan baren maar wel kan scheppen. Dit is een cruciaal gegeven in welke symboliek dan ook.
- 2. Maria zorgt! Hoewel tijden veranderen, is de man nog steeds de baas in het overgrote deel van de wereld en wel om twee genetisch bepaalde redenen:
- – Hij draagt nooit vrucht, wordt dus niet zwaarder en zwakker en kan dus altijd productief zijn.
- – Hij is fysiek de sterkste, dus bepaalt wat er gebeurt.
- 3. Maria beschermt! De kracht van het personage Maria ligt verscholen in de resultante van 1 en 2: Omdat ze vrouw is en dus ‘baart’ en omdat ze ‘zorgt’, dat wil zeggen ‘ervoor zorgt dat de vrucht zelf later ook vruchten zal dragen’, MOET ze dus beschermen met haar leven, dat wil zeggen alles doen om haar kroost te laten overleven. Als iedereen elkaar vervolgens de hersens inslaat omdat roedels dat nu eenmaal doen, overwinnen de sterke mannen, en sterke vrouwen, waarbij de sterke mannen de sterke vrouwen weer overwinnen en uiteindelijk een sterkere natuur ontstaat. Niet voor niets wordt de verkrachting van vrouwen van overwonnen groepen door de overwinnaars als oorlogsbuit beschouwd.
Dit ‘3-traps’ mechanisme is de beschrijving van de natuur in een notendop. Zo werkt het leven sinds het ontstaan van leven. Het was Darwin, die dit mechanisme als eerste wist te beschrijven, maar niet durfde te publiceren. En de mens heeft het sinds de kennis bestaat altijd weten te verstoppen in religie.
Maria is overal het symbool van leven en overleven. Alleen wel jammer, dat ze het tegen de man aflegt.
Maria is dan ook het symbool van aards leven en overleven, in welke religie dan ook: Freia, Hera, Geia, Isis, Juno en ga zo maar door. Maria betekent vruchtbaar, de gever van lucht, de ziel, maar ook jeugd en broederschap, bron van leven, kortom alles wat staat voor de kracht van het leven.
Als mythische figuur heeft ze vervolgens opzien gebaard (letterlijk en figuurlijk) door (in het Christelijk geloof bijvoorbeeld), zonder geslachtsgemeenschap een zoon te baren. Om dit te kunnen duiden is het belangrijk te snappen wat de behoefte is om een dergelijk verhaal te willen en kunnen bedenken. Een verhaal ontstaat niet zomaar op een 2e kerstdag.
Zowel in de Islam als in het Christendom zoekt Maria een plek om een profeet te baren. Ze wordt gewaarschuwd door haar broer aartsengel Gabriel, dat ze moet bevallen van een godenzoon, de profeet Jezus Christus. Maar ze is op reis en heeft geen onderdak. En de heidenen, die ze onderweg tegenkomt, zijn haar niet goedgezind en bieden geen onderdak, hoewel ze hoogzwanger is. Dan maar een ezelsonderkomen, een stal. Alles gaat goed en ze baart een zoon, die aanbeden wordt door koningen, omdat deze door dezelfde broer (aartsengel Gabriel) kregen ingefluisterd snel naar de plek van de nieuw-geborene af te reizen, om er na 6 dagen te verschijnen, waarbij de route ernaar toe door een felle ster wordt aangewezen (ze reizen dus alleen ’s nachts, wat wel verstandig is in die contreien).
Als we de Joodse bronnen (Islam, Christendom) achter ons laten en ons verdiepen in de andere religies, vinden we weer dezelfde Maria. Kennelijk houdt het ons bezig.
Kijken we in de Tenach bijvoorbeeld dan vinden we een Maria, die de geboorte van Israël verklaart, zoals Ds. E van der Kaaij schrijft in 2022:
“Nog meer van hetzelfde. De bedreigde stammoeder -Saraï in Egypte en bij Abimelech, later Abimelech en Rebecca- en de onvruchtbare stammoeder maken deel uit van de wonderbaarlijke geboorte van het volk Israël. Niet minder wonderbaarlijk is de geboorte uit een maagd. Schijnt ook weleens echt gebeurd te zijn. Het genre is dat van onmogelijke geboortes: uit een oude onvruchtbare vrouw is net zo onwaarschijnlijk als uit een maagd.”
In de Egyptische mythologie komt ook een op Maria gelijkende vrouw voor, Isis genaamd, die een zoon baart, zonder daarvóór met een man te zijn geweest. Haar man Osiris bestaat namelijk alleen als een gerestaureerd lichaam, dat, na in 14 stukken te zijn gehakt en in de Nijl gegooid, door Isis weer in elkaar is gezet. Zijn penis was echter spoorloos en daarom bevruchtte Isis zichzelf. Osiris werd de god van de onderwereld en alzo de beschermer van de Farao’s. Horus, de zoon van Isis wordt echter de held en de redder van alle leven op aarde en de verpersoonlijking van alle leven op aarde. De Egyptische mythologie vertoont vervolgens (en zoals te verwachten) veel overeenkomsten met veel zowel nieuwere als oudere religies, zoals de Noordse/Germaanse mythologie en de Perzische mythologie (met o.a. Mythras als belangrijkste symbool).
Tot hier aangekomen zien we dezelfde weg die Nietzsche bewandelde in zijn speurtocht op zoek naar de oorsprong van de religie. Want dat was zijn grootste queeste. Hoewel een geniale en inquisitieve geest, genoot hij echter niet de (v)oorsprong, die wij hebben, namelijk de verkrijging van kennis uit andere bronnen die verder weg liggen dan de boeken die we kunnen kopen en de mensen die we kunnen spreken. Dat is toch heel bijzonder. Toch? Op het tijdstip van schrijven wordt ChatGPT geïntroduceerd, een tool die alle kennis op aarde kan bundelen en concentreren in ‘soundbites’ en ’textbites’, die gegeten kunnen worden door iedereen met een concentratie-spanne van minder dan 20 seconden.
Hoe ontstaat het verhaal van Maria?
Ik wil u meenemen in een verhaal, dat zo’n 10000 jaar geleden begint. Wij bestaan dan al ongeveer 200000 jaar als de soort ‘Homo Sapiens’, de wijze/wetende mens. Een mens die kan denken. De evolutie is geduldig, en soorten veranderen allemaal onder invloed van factoren in een verschillend tempo. Dat tempo wordt gedicteerd door de reproductiefrequentie. Stelt u zich voor, 200 duizend jaar! Dat is 200000 keer carnaval, kerstmis, pasen, etc en een regeneratiefrequentie van ongeveer 4 generaties per 100 jaar, dus ongeveer 8000 generaties. Nu zal een christen nu denken, “hohoho, die feesten bestaan pas sinds Jezus’ geboorte dan wel sterfdag”… En dat klopt. Maar de mens die leefde vóór Jezus (dus tot 198000 jaar daarvoor) heeft dezelfde genen, hersens, behoeftes, moraal en noem maar op. Waar moesten zij het mee doen? Ik bedoel, wie zorgde voor hen? Welke zorg, hoe, en onder welke condities? U zult zeggen, dat dat de verantwoordelijkheid is van god. OK, en die heeft het prima gedaan toch? Anders bestonden we nu niet meer, want Maria heeft ervoor gezorgd dat we altijd nageslacht hebben. Toch? Inderdaad, het verhaal van ‘Maria’ is een uitstekende metafoor om te verklaren, dat we nog steeds bestaan. En juist die metafoor is zo krachtig dat hij wellicht 200000 jaar geleden ook al bestond, omdat hij de denkende mens een verklaring geeft, waarom we op aarde zijn. Wij weten dat helaas niet, omdat mensen wellicht dingen opschreven, maar die geschriften hebben de tand des tijds sowieso niet doorstaan. We hebben geschriften gevonden, die ongeveer 30000 jaar oud zijn, namelijk tekeningen in grotten, maar verder terugkijken is onmogelijk. Terugkijken in de natuur is wel mogelijk natuurlijk, omdat niet alleen de evolutie maar ook de aarde geduldig is. Bewijzen van de precessie frequentie zijn ook nu nog evident. Omdat de mens op dit moment in een bepaalde periode kijkt naar zijn eigen omstandigheden is het onmogelijk om daarbuiten te kijken, omdat dat een bepaald verbeeldingsvermogen (lees intelligentie) vereist. Ik heb, als schrijver, helaas dezelfde beperking.
Het verhaal Maria verklaart het nut van de mens, want de denkende mens heeft door evolutie verworvenheden verkregen om zijn natuurlijke vijanden de baas te zijn, heeft geleerd om instrumenten te maken om te jagen, om vuur te maken, om productie te verhogen, om macht over een ander te verkrijgen (rijkdom) en om uiteindelijk bovenop een rots zijn huis te bouwen.
Evolutie bracht ons de hersens om onze natuurlijke vijanden de baas te zijn, maar de ‘bijvangst’ is een groot probleem.
Maar die hersenen geven hem tegelijkertijd ook de mogelijkheid om over ‘meer’ na te denken. Zodoende komt hij uit op het nut van zijn EIGEN bestaan. Dat veroorzaakt stress en is een ‘bijvangst’ van de natuurlijke evolutie. Het doet de mens treuren over verlies van geliefden, gelukkig worden bij het zien van mooie dingen, of jaloers geraken als een concurrent naar je oogappel taant. In de ogen van een evolutionist zou deze bijvangst destructief moeten zijn, en dat is hij wellicht. Mensen die zich bewust zijn, dat ze pijn lijden vanwege het verlies van een geliefde, zijn wellicht niet meer zo productief, zijn niet meer geliefd, of plegen zelfmoord? Wie weet? Maar de hersenen zijn in staat om daar bescherming tegen te bedenken: Zodoende vindt hij godsdienst uit: Een verklaring, motief en rechtvaardiging voor handelen, om bezit en rijkdom te vergaren en deze te beschermen.
Zo’n 10000 jaar geleden veranderde voor de zoveelste keer en langzaamaan (over een periode van een honderdtal generaties) de manier van leven van de homo sapiens. Deze verandering was ingegeven door louter natuurlijke factoren, namelijk de natuurlijk precessie van de Aarde met als gevolg wereldwijde klimaatverandering. Dit behoeft wat uitleg. Op deze site leest u de precieze natuurkundige uitleg van de zogenaamde ‘precessie’, die een cyclus heeft van ongeveer 26000 jaar. Deze precessie zorgt voor immense veranderingen in het aards klimaat: droogte, hitte, kou, regen, harde wind, windstilte, kortom vrij spel voor de natuurelementen. Die worden nog eens versterkt door elektromagnetische verschuivingen, waardoor plekken op aarde letterlijk onleefbaar werden voor flora EN fauna. De mens past zich aan, de meeste dieren niet, omdat ze de ‘hersens’ missen. Gevolg: de mens gaat zich concentreren op voedsel, dat hij zelf verbouwt, omdat het jagen en verzamelen niet meer mogelijk was.
OK, maar wat heeft dat met Maria te maken?
Maria, de brenger van adem, afgebeeld als vrouw, is een symbool voor de raadsels, die de mens in zijn brein meedragen. Kinderen stellen meer vragen dan 1000 wijzen kunnen beantwoorden. Dat kent u zeker. Zo ook de mens 10000 jaar geleden, die niet meer zo maar kan eten, maar zich moet organiseren. De jacht was dood, verzamelen van vruchten schaars. Maar het smeedt wel het ijzer als het heet is, inderdaad, de mens leert om gereedschap te maken, dat bloedig handelen vergemakkelijkt.
De natuur laat zich echter niet bedwingen, de mens wordt afhankelijk van het weer. En daar begint de betekenis van Maria, de brenger van leven, licht, vruchtbaarheid. Het hoeft niet Maria te heten, zoals uitgelegd, maar de verandering in het klimaat, die ervoor zorgt dat de mens AFHANKELIJK wordt van externe factoren is de beste bron voor het ontstaan van een religie, met uiteraard een ‘Maria ideaaltype’ als basis.
De christenen en Maria.
Met het ontstaan van het christelijk geloof zo’n 1800 jaar geleden, kreeg Maria in de rol van de moeder van de zoon van god een centrale plek in de rituelen, verhalen en symbolen van de religie. Hoewel ze zelf geen tekst kreeg (ze praat niet in de evangeliën en ze wordt ook niet aangesproken. In Mattheus 1 bijvoorbeeld praat de aartsengel met Jozef, Maria hoeft alleen maar te baren) staat ze wel altijd als symbool op een centrale plek in de kerken, basilieken en kathedralen. Ze heeft een aparte kapel, waar gelovigen haar speciaal kunnen aanspreken en toespreken. Deze speciale plek voor Maria in het christelijke geloof verdween tijdens de reformatie in Europa. De reformatie veroorzaakte een splitsing, waarbij een nieuwe kerkelijke stroming, het protestantisme ontstond. In de protestantse kerk komt de Mariaverering niet meer voor. In de katholieke kerk echter, wordt tot op de dag van vandaag en wereldwijd elk jaar, in de maand mei, de maand van de vruchtbaarheid (vgl. in mei legt ieder vogeltje een ei), Maria op een voetstuk gezet en vereerd met processies, feesten, speciale aan haar opgedragen kerkdiensten en volksvermaak. Het is een soort kerstmis, maar dan 5 maanden later. Maria, de moeder van Jezus brengt dus nieuw leven, behoedt het nieuwe leven en zorgt ervoor dat dat nieuwe leven ook weer nieuw leven kan brengen.