Alles draait om de definitie van woorden.
Het draait om het maken van constructen, dat wil zeggen, de dingen die u bedenkt.
Woorden gebruik je om een ander iets te vertellen. Want dat is alles wat we hebben.
Een vriend zei me laatst: “Weet je wat het probleem van alle oorlogen is? Het is het idee, dat we moeten terugkijken. Terugkijken in de geschiedenis en daar dan van leren. Maar we kunnen niet terugkijken. De mens kan alleen in het heden denken!! En dat is het probleem. We krijgen nooit terug wat we dachten en wat we hadden!”
Hoe waar is dat? We kunnen immers niet terug kijken. We hebben alleen maar woorden. Ook nu weer. En woorden onderscheidt ons van beesten. Hoewel andersom zeker niet minder waar is uiteraard: Er zijn mensen die praten en handelen als beesten.
“Wat is god?” De vraag moet anders gesteld denk ik: “Wat bedoelt u met de drie letters ‘g’ ‘o’ ‘d’ achter elkaar gezet? Welk construct ontstaat er in uw brein?
Als uit die vraag een dialoog ontstaat hebben we een gesprek, lijkt me. Het woord ‘god’ is inmiddels zo beladen, dat er een ‘geïmpliceerde’ betekenis van uit gaat.
Maar alleen uit gedeeld begrip ontstaat implicatie: alleen als meer dan één individu hetzelfde woord gebruiken kan een geïmpliceerde betekenis ontstaan.
Toen ik in 2017 zelfbenoemd dominee werd, kwamen er mensen naar me toe met allerlei verhalen over persoonlijk leed en persoonlijke uitdagingen. De behoefte aan een luisterend oor is evident en mensen met vragen moeten ergens terecht kunnen, en terecht. Een mens is een sociaal wezen. Kennelijk triggert het feit dat een dominee in de buurt is mensen tot het zoeken naar contact, om hun verhaal te vertellen.
Tegelijkertijd werpen mensen me toe, als ik zeg dat ik me bezig houd met god: “Ik geloof niet in god, ben niet gelovig opgevoed, ik heb er niks mee”. En meer van dat soort reacties. Bij mij roept dat de vraag op: “Hoe komt het dat mensen op een zo abstract begrip als ‘god’ zo concreet reageren? Hoe komt het maw dat het woord ‘god’ een zo sterke impliciete betekenis krijgt?
Die speurtocht ben ik nu begonnen.
Woorden ontstaan in het brein van de zender, maar krijgen pas betekenis in het brein van de ontvanger. Dus als ik zeg dat god een paardendrol is, dan kan dat voor mij letterlijk betekenen, dat ik de drie letters koppel aan het beeld dat ik heb van een paardendrol, terwijl die zelfde drie letters zo uitgesproken bij verschillende ontvangers tot totaal verschillende betekenissen kan en zal leiden. Quod erat demonstrandum.
De ellende begint pas, wanneer aan een betekenis waarden worden gekoppeld die als een bedreiging worden gezien voor de gemeenschap. Een gemeenschap (de naam zegt het al) bestaat uit een groep gelijkgezinden. Als een groep aanstoot neemt aan één of meerdere fundamentele waarden (tradities) van een gemeenschap ontstaat agressie, de drang je te verdedigen, een volkomen natuurlijk verschijnsel.
Als ik een cartoon beschrijf van Mohammed (mijn buurman) die een kat in zijn tuin moet begraven en zijn blaas leegt in het gat, dat hij zojuist heeft gegraven voor de kat, dan is dat voor mij een ware beschrijving van een zelf ervaren gebeurtenis, hoewel ik die wel opmerkelijk vond: De kat sterft, ligt vervolgens op zijn erf te rotten, moet dus worden begraven om goed te verteren en tegelijkertijd wenst hij niet 300 meter te lopen naar zijn toilet in zijn huis, omdat hij NU nodig moet pissen. Prima verhaal. Totdat bijvoorbeeld een moslim het woord Mohammed anders leest, en dan ook nog betekenis geeft aan het pissen in een graf van een kat. Een kat NB, die een heilig wezen is in Egypte! Voor mijn verhaal is er nog steeds niks aan de hand. In mijn context, mijn construct wordt een dier begraven, en het dier zal hooguit een beetje verwarmd worden door de pisstraal. Maar verder zal het ongetwijfeld prima voeding zijn voor de organismen die daar in dat graf samen met de kat en de pis hun maal verorberen.
Ook cabaretiers zullen op soortgelijke wijze menig thema aankaarten op basis van de ambiguïteit die woorden teweeg brengen. Daarvan zijn ampele voorbeelden te vinden.
Wat denkt u dan bij het roepen van de klank, die uit uw mond komt als u hardop het volgende leest: ‘god’?
Laat het ons weten! info@detheoloog.nl
Op deze site kunt u in ieder geval kennis maken met filosofen, wetenschappers, denkers, journalisten en ’theologen’, die denken, praten en schrijven over het begrip ‘god’.
- De oude Grieken over god/goden.
- God en goden in de Westerse wereld vanaf begin onze jaartelling.
- God en wetenschap.
- God en het nut.
Wordt vervolgd.